Zeetornado's in de Adriatische Zee

Een steeds vaker voorkomend meteorologisch fenomeen, de zeetornado, doet zich voor voor de kust van Kroatië. Laten we eens kijken hoe het ontstaat, wat je moet doen als je er een tegenkomt en of het zo gevaarlijk is als het lijkt.

Of je het nu een zeehoos, waterhoos of windvortex noemt, het is belangrijk om te begrijpen wat het is. Van veraf lijkt het op een donkere, wervelende trechter die het wateroppervlak met de lucht verbindt en meestal ontstaat boven grote watermassa's zoals zeeën of meren.

Waterhozen ontstaan meestal onder stormwolken, vooral wanneer de atmosfeer onstabiel is. Warme, vochtige lucht stijgt op van het wateroppervlak en begint te roteren wanneer het koelere lucht ontmoet. Deze tornado's worden vaak geassocieerd met supercells, dat zijn stormtypes die roterende updrafts bevatten. Getuigen hebben gemeld dat deze waterhozen ongeveer 20 tot 40 meter hoog kunnen worden.

De duur dat een waterhoos op het zeeoppervlak blijft hangen kan variëren, maar volgens getuigen duurt hij meestal tussen de 10 en 30 minuten.

Hoewel waterhozen over het algemeen als minder gevaarlijk worden beschouwd dan tornado's op het land, is voorzichtigheid nog steeds geboden. Zwemmers lopen het meeste risico, want een ontmoeting kan fataal zijn, maar ook boten moeten op hun hoede zijn. Er zijn gevallen bekend waarbij kleine schepen kilometers ver werden geblazen door deze windwervelingen. Als er een storm wordt voorspeld, is het over het algemeen het veiligst om te schuilen in een nabijgelegen haven of baai en niet te gaan varen.

Voorspellen of een storm zich zal ontwikkelen tot een waterhoos is erg moeilijk. De meeste weersvoorspellingsmodellen en apps, zoals Windy, kunnen echter stormen detecteren. Als je een storm in de voorspelling ziet, moet je je uit voorzorg voorbereiden op mogelijk gevaarlijke omstandigheden zoals waterhozen, harde wind en ruwe golven, die gevaarlijk of op zijn minst oncomfortabel kunnen zijn voor schepen en hun bemanning. Let bij het lezen van een windvoorspellingskaart op atmosferische rotaties en snelle verschuivingen in de windrichting, want deze kunnen duiden op de ontwikkeling van een tornado.

Je kunt het beste voorkomen dat je in contact komt met een waterhoos. Als je weersvoorspelling aangeeft dat er kans is op onweer of een mogelijke waterhoos, zoek dan beschutting in een veilige baai en zorg dat je boot goed is vastgebonden. Ontdoe het dek van losse voorwerpen zoals drogende kleding, peddelplanken of brillen en maak het ruim vast om gevaarlijke verplaatsing van losse voorwerpen te voorkomen. Zorg ervoor dat de deuren van de kajuit op slot zijn en controleer de zeilen zodat ze klaar zijn voor gebruik indien nodig.

Als je in de buurt van een waterhoos moet varen, plaats je boot dan zo dat de boeg naar de aankomende golven en wind is gericht. Verminder voorzichtig je snelheid om de impact van de golven te verminderen.

Als je met je zeilboot direct in een waterhoos terechtkomt, adviseert onze schipper Jacob om het voorzeil zo klein mogelijk te maken (als een zakdoek) en de intense chaos van twee minuten te doorstaan.

Midden september 2024 verscheen er een waterhoos in het gebied tussen Šibenik, Rogoznica, Zadar, Vodice, Primošten en Žirje. De waterhoos bewoog zich snel en zeilers meldden waarnemingen in de hele regio. Gelukkig zijn er volgens de beschikbare rapporten geen gewonden of doden gevallen.

In juni 2013 was het gebied rond Pula getuige van een uitzonderlijk aantal waterhozen. Volgens getuigen vulden wel 20 wervelstormen de hemel, wat een dramatisch en zeldzaam schouwspel opleverde.