Een magische zomerervaring: waar zeilen met dolfijnen en walvissen?

Zwemmen en snorkelen met dolfijnen en walvissen in de uitgestrektheid van de open zee is een adembenemende ervaring, of je nu in het Middellandse Zeegebied bent of in een ander deel van de wereld. Dolfijnen, en eigenlijk al het zeeleven, fascineren ons allemaal, vooral degenen die verlangen naar interactie met deze prachtige wezens in hun natuurlijke omgeving. Hoewel geluk een belangrijke rol speelt bij deze ontmoetingen, kan het geen kwaad om ze een handje te helpen.

Als je geluk hebt, of als je je reis hebt gepland rond de beste plekken om dolfijnen of walvissen tegen te komen, kan het handig zijn om te weten hoe je onderscheid kunt maken tussen de soorten.

Geloof het of niet, maar liefst 36 soorten walvisachtigen, waaronder verschillende soorten dolfijnen, walvissen en bruinvissen, komen voor in verschillende Europese zeegebieden.

Een groot aantal van deze walvisachtigen, zoals de gewone dolfijn (Delphinus delphis), de potvis (Physeter macrocephalus) en de vinvis (Balaenoptera physalus), worden beschouwd als bewoners en frequente bezoekers in Europa. Daarnaast zijn er soorten die slechts af en toe de Europese wateren bezoeken, zoals de blauwe vinvis (Balaenoptera musculus) en de bultrug (Megaptera novaeangliae). De bruinvis (Phocoena phocoena) is uniek als enige walvissoort die in alle Europese zeegebieden voorkomt, inclusief de Middellandse Zee en het noordoostelijke deel van de Atlantische Oceaan.

In het Middellandse Zeegebied leven verschillende soorten dolfijnen, waarvan de meest speelse de tuimelaar (Tursiops truncatus) is, die vaak langs boten springt. Maar de dolfijnenfamilie in deze regio omvat meer. Andere soorten die hier voorkomen zijn de gewone dolfijn (Delphinus delphis), de ruwtanddolfijn (Steno bredanensis) en verschillende ondersoorten van de tuimelaar zoals de mediterrane tuimelaar. Het is vermeldenswaard dat de verspreiding van dolfijnen kan variëren afhankelijk van de specifieke locatie in de Middellandse Zee.

Als een van de meest bekende dolfijnensoorten staat de tuimelaar helaas ook bovenaan de lijst van meest voorkomende bewoners van dolfinaria. Deze dolfijnen komen voor in verschillende delen van de Middellandse Zee en zijn te herkennen aan hun stevige lichaam, korte 'snuit' en opvallende rugvinnen. Hun kleuren kunnen variëren, maar over het algemeen hebben ze een donkergrijze rug met een lichtere grijze of witachtige buik. Tuimelaars staan bekend om hun intelligentie en gezelligheid en worden meestal gezien in groepen die pods worden genoemd.

De gestreepte dolfijn is een opvallend dier op zich en heeft een iconisch kleurenpatroon. Typisch heeft hij een donker blauwgrijze rug met een lichtere grijze streep die van het oog naar de vin loopt, aangevuld met een witte buik. Slank gebouwd met een spitse snuit en een kenmerkende rugvin, staan gestreepte dolfijnen bekend om hun liefde voor acrobatiek. Ze maken toeschouwers vaak blij door uit het water te springen en op de boeggolven van boten te rijden. Ze hebben de neiging om in grote groepen te leven, soms wel honderden of zelfs duizenden. In de Middellandse Zee kom je meestal kleinere groepen tegen. Het is echter de moeite waard om te weten dat deze dolfijnen snel van streek kunnen raken, wat helaas kan leiden tot massale strandingen.

Risso's dolfijnen worden gekenmerkt door hun forse, stevige lichamen en stompe, ronde koppen. Met een kleurenpalet dat varieert van grijs tot lichtgrijs, zijn deze dieren vaak bedekt met witte littekens en krassen. Na verloop van tijd, als deze dolfijnen littekens ophopen, kunnen ze bijna helemaal wit worden. Over het algemeen hebben ze een voorkeur voor diepere wateren, maar af en toe wagen ze zich dichter bij de kust. Een ontmoeting met deze dolfijnen is een zeldzame traktatie.

Gewone dolfijnen (ook wel kortsnuitdolfijnen genoemd) zijn kleine tot middelgrote dolfijnen met een slank lichaam, een korte snuit en een opvallende rugvin. Ze hebben een opvallende kleur met een donkere rug, lichtgrijze flanken en een geelachtig of geelbruin zandlopervormig patroon op hun flanken. Deze dolfijnen zijn erg actief, springen, rijden op de golven en op de boeg. Ze bewegen zich meestal in grote groepen en zijn de meest voorkomende dolfijnsoort.

Deze dolfijnensoort is relatief minder bekend. Zijn licht afgeplatte snuit lijkt op die van zijn verre aardse neven zoogdieren, waardoor hij het oudste lid van de dolfijnfamilie wordt genoemd. Hij komt voornamelijk voor in de diepe tropische en subtropische wateren van de Atlantische, Indische en Stille Oceaan, maar waagt zich af en toe ook in de ondiepere kustwateren van half-ingesloten wateren, waaronder de Middellandse Zee. De ruwtanddolfijn valt op met een snuit die langgerekt is tot een lange snavel, afgeplat aan de zijkanten. Zijn lichaam heeft een donkergrijze tint met af en toe onregelmatige witte of lichte vlekken aan beide zijden.

De meeste walviswaarnemingen in de Middellandse Zee kunnen worden toegeschreven aan twee soorten: de dwergvinvis (Balaenoptera acutorostrata) en de blauwe vinvis (Balaenoptera musculus). Een aanzienlijk aantal van deze waarnemingen vindt plaats in de Ligurische Zee - een gebied dat zich uitstrekt van Toulon, langs de noordpunt van Sardinië tot Corsica. Er worden ook af en toe andere soorten gezien, zoals de potvis (Physeter macrocephalus) en de spitssnuitdolfijn (Ziphius cavirostris), hoewel deze minder vaak in de regio voorkomen dan potvissen.

De blauwe vinvis is het grootste levende wezen dat ooit heeft bestaan en wordt ook wel beschouwd als het zwaarste dier dat ooit heeft bestaan. Deze zeereus kan een indrukwekkende lengte van 30 meter en een gewicht tot 190 ton bereiken. Zijn lichaam is gestroomlijnd, waardoor hij snelheden tot 37 kilometer per uur kan halen.

De dwergvinvis behoort tot de kleinere baleinwalvissen. Hij is "slechts" 8 meter lang en weegt tussen de 5 en 8 ton. Hij heeft een gelige tot roze tint en leeft voornamelijk in koude tot gematigde wateren.

Potvissen zijn de grootste tandwalvissen en kunnen tot 18 meter lang worden. Ze zijn te herkennen aan hun massieve, vierkante kop, die vaak gemakkelijk te herkennen is omdat hij tot een derde van hun totale lichaamslengte uitmaakt. Een uniek kenmerk is hun blaasgat aan de linkerkant van hun kop, waar ze een kenmerkende en luide blaas uit laten komen. Ze zijn helaas ernstig bedreigd met een geschatte populatie van ongeveer 2500 exemplaren in de Middellandse Zee. Ontmoetingen in Kroatië zijn zeldzaam, waar ze streng beschermd zijn, en waarschijnlijker ten zuiden van de Straat van Otranto (de grens tussen de Adriatische en Ionische Zee), waar de zeebodem abrupt in de diepte zakt.

Spitssnuitdolfijnen zijn relatief klein. Volwassen mannetjes bereiken een lengte van ongeveer 7 meter, vrouwtjes zijn iets groter. Ze hebben een robuust lichaam met een karakteristieke snuit en een kleine bek. Hun kleur varieert van donkergrijs tot lichtgrijs, of zelfs roodbruin, en sommige individuen vertonen witte of lichte patronen op hun buik. Ze hebben een afgerond voorhoofd en een enkel, vaak onopvallend blaasgat voor hun kop. Ze worden regelmatig gezien in de Middellandse Zee.

Langvinnige grienden, ook wel loggerheads genoemd, zijn verwant aan dolfijnen die ook in groepen leven. Op het noordelijk halfrond leven ze in de Middellandse Zee en de Atlantische Oceaan tussen Europa en Noord-Amerika. Ze behoren tot de familie van de dolfijnen en zijn vrij groot. Volwassen mannetjes kunnen tot 6 meter lang worden. Ze hebben een robuust lichaam, een bol voorhoofd en een uitgesproken rugvin. Ze hebben een typische donkere kleur, vaak zwart of donkergrijs, met een lichtere vlek op de buik en achter de rugvin. Een opvallend kenmerk is hun prominente blaasgat, iets links van het midden van het voorhoofd, dat een luide uitbarsting maakt als ze tevoorschijn komen. In het noordwestelijke deel van de Middellandse Zee leeft een kleine populatie zwarte grienden, terwijl een andere soort, de Siebolds griend, één keer is waargenomen in de Middellandse Zee.

Spanje: is een schitterende locatie, niet alleen vanwege de zeilmogelijkheden maar ook om dolfijnen en walvissen te spotten. De Canarische Eilanden, gelegen in de Atlantische Oceaan, zijn bijzonder. Dolfijnen zijn een enorme attractie op veel van deze eilanden, met name Tenerife en Grand Canaria. Groepsreizen waarbij toeristen centraal staan, komen echter niet altijd overeen met het idyllische beeld van dolfijnen zien bij zonsopgang of vroeg in de avond, tijden waarop de kans het grootst is dat je deze wezens ziet.

Een andere locatie waar je dolfijnen kunt tegenkomen is langs de ruige kustlijn van de Costa Brava in het noordoosten van Spanje.

De Straat van Gibraltar, gelegen tussen Spanje en Marokko, is een bekende plek voor liefhebbers van zeezoogdieren. Het is een migratieroute voor verschillende dolfijnen en walvissoorten die zich verplaatsen tussen de Atlantische Oceaan en de Middellandse Zee.

Gewone dolfijnen, tuimelaars en gestreepte dolfijnen worden vaak gezien in deze wateren. Grotere soorten, waaronder vinvissen en af en toe zelfs de majestueuze orka (Orcinus orca), zijn hier gezien. Als je door de Straat vaart, moet je goed op het water letten, want deze speelse wezens springen vaak en surfen op de boeggolven van de boot. Veel lokale touroperators bieden gespecialiseerde tochten aan om dolfijnen en walvissen te spotten, zodat je verzekerd bent van een veilige en gedenkwaardige ervaring. Het dient als migratieroute voor verschillende soorten dolfijnen en walvissen die tussen de Atlantische Oceaan en de Middellandse Zee reizen.

De Balearen, waaronder Mallorca, Menorca, Ibiza en Formentera, worden omringd door ongerepte mediterrane wateren boordevol zeeleven. Deze eilanden bieden uitstekende locaties voor ontmoetingen met dolfijnen en af en toe walvissen.

In de wateren rond de eilanden leven dezelfde soorten als rond de Canarische Eilanden, maar je kunt er ook Risso's dolfijnen zien. Misschien heb je wel het geluk om oog in oog te staan met deze vriendelijke walvisachtigen terwijl je snorkelt of zwemt in deze kristalheldere wateren.

In ons geliefde Kroatië is de Adriatische Zee een hotspot om dolfijnen te zien, vooral in gebieden als de Kvarner Baai, die zich uitstrekt tussen het schiereiland Istrië en de Kroatische kust, en de eilanden Vis en Cres. Kijk uit naar tuimelaars en misschien kun je zelfs een zeldzame glimp opvangen van de schuwe Risso's dolfijn.

Frankrijk en Italië: De Ligurische Zee, die gebieden zoals de Franse en Italiaanse Rivièra omvat, biedt volop mogelijkheden om dolfijnen en walvissen tegen te komen tijdens je reis.

Sardinië, een prachtig Italiaans eiland in het hart van de Middellandse Zee, belooft ook dolfijnontmoetingen. In de ongerepte wateren van Capo Carbonara, aan de zuidkust van Sardinië, leven verschillende dolfijnsoorten, waaronder de vriendelijke tuimelaar. Dit gebied, met zijn schilderachtige stranden en fascinerende zeeleven, staat garant voor onvergetelijke dolfijnontmoetingen.

Naast de tuimelaar kun je ook de gestreepte dolfijn zien. Als je langs de kust vaart of voor anker gaat bij afgelegen baaien, kun je je kansen vergroten om deze opmerkelijke wezens te zien en ermee te zwemmen.

Langs de kusten van Italië, waaronder Sardinië, leven ook zeeschildpadden, waaronder de Caretta caretta, beter bekend als de onechte karetschildpad.

De Ionische Zee, gelegen voor de westkust van het Griekse vasteland en de kust van Italië, is een ander veelbelovend gebied voor dolfijnontmoetingen. Hier kun je gewone en gestreepte dolfijnen zien, die bekend staan om hun acrobatische kunsten en hun nieuwsgierigheid naar boten. Deze intelligente wezens kunnen zelfs je aanwezigheid in het water onderzoeken, wat een spannende snorkelervaring oplevert.

Naast de Ionische Eilanden staan ook de Cycladen bekend om het regelmatig zien van dolfijnen. Zeeschildpadden kun je ook zien in de Griekse wateren, vooral rond de eilanden Zakynthos en Kefalonia.

Hoewel de Azoren-archipel in het noorden van de Atlantische Oceaan technisch gezien geen deel uitmaakt van de Middellandse Zee, verdient hij toch een vermelding vanwege zijn opmerkelijke mariene biodiversiteit. De Azoren dienen als rust- en broedgebied voor verschillende walvissoorten, waaronder de potvis (Physeter macrocephalus) en de vinvis (Balaenoptera physalus). Dolfijnen, zoals de gewone dolfijn en de Atlantische gevlekte dolfijn (Stenella frontalis), kunnen ook in deze wateren worden gezien.

Tal van walvisobservatiebedrijven op de Azoren bieden begeleide walvisexcursies aan, waarbij je deze prachtige wezens kunt observeren en in sommige gevallen met ze kunt zwemmen.