Bij het plannen van een vaarroute ver naar het noorden, kun je niet zomaar doen wat je wilt. Je moet vooral weten wat er in een bepaald gebied op een bepaald moment mogelijk is. Thuis, met mijn kaarten in de hand, was het niet bij me opgekomen dat we eind juni misschien niet eens Scoresby Sund in Groenland zouden bereiken, de grootste fjord ter wereld. Door het noodweer zou onze reis een onverwachte wending nemen...
Reis naar Groenland's Scoresby Sund: de theorie
In de Arctic Pilot staat duidelijk dat het eerste schip eind juli Scoresby Sound mag binnenvaren en het laatste uiterlijk eind augustus, maar ik was van plan het tijdens de reis te lezen als ik daar genoeg tijd voor had.
Het leek dan ook een vrij goed idee toen een lid van de bemanning, Radim (deelnemer aan verscheidene eerdere uitdagende reizen) mij half mei belde om ons te vergezellen in Scoresby Sound. Maar toen het werkelijkheid begon te worden, begon ik servers af te struinen over de toestand van het ijs langs de oostkust van Groenland en ontdekte dat alles nog volledig bevroren was.
Zouden we het ondoordringbare ijs van de Groenlandse Zee in moeten varen?
Ik belde Radim en deelde hem mee dat de kans op een landing in Scoresby Sund vrijwel nihil was. Maar ik zei hem ook dat we het zouden proberen. Bij wijze van grap raadde ik hem aan een helikopter te bestellen en aan de rand van de ijskap te landen. We zouden op hem wachten en hem aan boord brengen. Ik voegde eraan toe dat hij een geweer moest lenen, voor het geval de ijsberen ons voor zouden zijn.
Ik verwachtte niet dat Radim zulke onzin zou overwegen. Radim is echter een man van actie en begon alle nodige informatie te verzamelen. Hij ontdekte al snel dat niemand hem naar de ijskap zou brengen, maar dat iemand hem wel een geweer zou lenen. Dus maakten we een deal.
Wij zouden proberen Scoresby Sund te bereiken, hoewel dat waarschijnlijk niet zou lukken, en Radim zou erheen vliegen en beloven niet boos op ons te worden als we het niet zouden halen.
Voordat we het eiland Jan Mayen verlieten, vroegen we bij het weerstation om een kaart van de huidige toestand van de ijskap rond Groenland. We ontdekten dat de ijsschotsen zich 120 mijl in zee uitstrekten, en het was duidelijk dat ze niet plotseling vanzelf zouden smelten.
We belden Radim om te zeggen dat hij daar moest blijven. Maar Radim wist dat Sund volledig was dichtgevroren en had het plan al gewijzigd. Hij had besloten om voor een paar dagen een hondenslee te huren in Groenland. Natuurlijk met een geweer als bescherming tegen de beren. En dus vloog hij naar Groenland.
Wij besloten het plan ook niet te wijzigen en gingen van de westkust van het Noorse eiland Jan Mayen naar de Groenlandse ijskap. Het was ongeveer 150 mijl pal west. En aangezien er een zuidwestenwind stond en we toch geen andere kant op konden zeilen, zijn we daarheen gevaren.
Omringd door de Groenlandse ijskap en ijsschotsen
Ik had alles bestudeerd wat ik kon vinden over zeilen in ijs en ontdekte dat je, met uiterste voorzichtigheid, alleen kunt zeilen als er een ijsbedekking van maximaal 40% is en dat als de windrichting verandert, het drijfijs je binnen een uur volledig kan insluiten.
Op de tweede dag van de reis kwamen we om 7 uur 's morgens onze eerste kleine drijvende ijsschotsen tegen, ongeveer 130 mijl van Scoresby Sund. Het was mistig met een lichte wind, en we voeren verder onder zeil, met een beetje hulp van de motor, door de nog steeds veilig spaarzame ijsschotsen.
Plotseling viel de motor van de boot stil...
Ongeveer een uur voordat de eerste ijsschots verscheen, had ik de reservedieseltank omgeschakeld om diesel in de hoofdtank te pompen. Onveranderlijk raakt na een tijdje het dieselfilter verstopt, en dan moet de motor worden uitgezet en het filter worden schoongemaakt of vervangen. Ik doe dit alleen als er geen gevaar op komst is.
Deze keer had ik de situatie echter niet zo goed ingeschat. Bij het eerste verschil in motortoerental klom ik naar de machinekamer en zette hem uit. In de cockpit stuurde Kos ondertussen rustig en las Míra een bericht van zijn vriendin op Iridium. Nadat hij het bericht had gelezen en beantwoord, keek hij op van zijn telefoon en zag tot zijn verbazing dat het drijfijs dramatisch dikker was geworden en dat er overal ijsschotsen om ons heen dreven.
Precies op dat moment stopte de motor. Nerveus riep hij me aan dek om te vragen wat er met de motor aan de hand was en ik vertelde hem rustig dat ik alleen het filter aan het schoonmaken was. Maar ik voelde een zekere drang in zijn stem, dus vroeg ik hem wat er daarboven aan de hand was. Mira antwoordde dat er overal ijsschotsen lagen.
Zeehond op een ijsschotsWe hadden de genua en het grootzeil nog op de mast en een lichte wind duwde ons langzaam het ijs in. De bemanning haalde de genua naar beneden, ik bespoedigde de filterreiniging en kreeg de motor in een mum van tijd weer aan de praat. Ik klom aan dek en er lag inderdaad behoorlijk wat ijs. We schatten het op zo'n 20% tot 30% dekking, wat nog steeds prima was.
Zigzaggend in de mist in een labyrint van ijsschotsen
Daarom kozen we ervoor de ijskap niet onmiddellijk te verlaten, we zochten onze weg uit de dikste ijsslurry, keerden en zetten een koers van 220° in de richting van IJsland. Deze koers moest langs de ijskap lopen. Ik overlegde met onze ervaren poolreiziger Vilém, en we kwamen overeen om geleidelijk uit de versplinterde ij skap te varen en er ongeveer 150 mijl zuidelijker naar terug te keren. Daar zou een aaneengesloten compacte ijskap moeten liggen en zouden we ijsberen kunnen tegenkomen.
Gedurende nog enkele uren voeren we afwisselend 90° en 220°, al naar gelang de voorkeur van de huidige roerganger. Maar we kwamen nog steeds niet uit het drijfijs. We keken naar de zeehonden die op de ijsschotsen lagen te luieren , en op één ijsschots zagen we zelfs pootafdrukken van een beer in de sneeuw. De beer was nergens te bekennen.
De dichtheid van het drijfijs fluctueerde en wisselde af tussen relatief open doorgangen en gebieden met een dichtere bedekking. De omvang van de ijsschotsen was geleidelijk toegenomen en ik was klaar om het drijfijs te verlaten en naar open zee te gaan. We draaiden de boot in zuiver oostelijke richting, wat volgens ons de kortste uitweg was, en haalden het grootzeil naar beneden. Zigzaggend in de mist tussen de ijsschotsen begon het te lijken alsof we ons in een doolhof bevonden.
Ik klom naar de eerste spreader om te zien of er kanalen in het ijs waren om ons uit deze puinhoop te krijgen. Het zicht in de mist was ongeveer 1 mijl, en het fluctueerde onregelmatig.
Jirka Zindulka volledig gefocust aan het roer
Lees over het weer dat u op de boot kunt tegenkomen:
Een ondoordringbare muur van ijsschotsen sloot ons in en greep ons in wanhoop
Ik vertelde Vilém aan het roer waar we moesten draaien, aan de boeg bewaakte de bemanning de afstand tot de ijsschotsen en ook de achtersteven. Vilém deed zijn werk uitstekend, maar de voortgang was erg traag. We probeerden door de open kanalen tussen de ijsschotsen te varen, waarbij we voortdurend moesten zigzaggen. Het drijfijs was behoorlijk ingesloten en had op zijn best 50% bedekking.
Ik was blij dat ik de stalen SEALORD voor onze expeditie had gekozen. Af en toe werd de zijkant of de boeg op het ijs gedrukt, maar het schip hield zich goed. Onze geweldige ijsbreker! En de 130 pk sterke Mercedes-motor deed ook fantastisch werk om ons heen en weer te bewegen.
We staarden allemaal naar het ijsveld en zeiden tegen de roerganger waar we heen moesten varen. De een zei naar links, de ander naar rechts, en een derde naar achteren. Het was een beetje verwarrend, maar ik wist echt niet welke kant het beste was. De een zou op de richting op de GPS kijken, want na een paar scherpe bochten in de mist waren we meteen de richting kwijt.
Ook hier wisselden gebieden van dunnere en dichtere bedekking, gebieden van hoop en hopeloosheid. Na een tijdje leken we echter steeds uit te komen bij een hopeloos ondoordringbare ijslaag. Het begon er behoorlijk onaangenaam uit te zien.
Mira bekeek op de kaartplotter de route die we tot nu toe in het ijs hadden afgelegd en, nog belangrijker, waar we het ijs waren ingegaan. Terwijl het drijfijs had geleken op een karige soep, was het hier een dichte, soms ondoordringbare smurrie.
Aan boord van de speciaal aangepaste Sealord zeilboot We besloten om te proberen op onze schreden terug te keren. De zee tussen de ijsschotsen was helemaal tot rust gekomen en er waren geen golven meer. De wind was ook zeer zwak, maar hij was veranderd van zuidelijk naar noordelijk, wat het ijsveld volledig had kunnen hervormen. We keerden de boot en voeren een tijdje op de motor tussen de ijsschotsen door langs onze route.
Het was erg moeilijk om in het ijs te manoeuvreren. Op de terugweg kon de SEALORD maar naar één kant varen, en draaien in zo'n kleine ruimte tussen de ijsschotsen was uiterst moeilijk. Ik had een gevoel van hopeloosheid bij de mast, want er was ijs zo ver als het oog kon zien. Telkens als we gingen waar we wilden, was er overal dicht ijs.
Langzaam voeren we terug en de mist trok een beetje op. Aan stuurboord zag ik een stuk open water op ongeveer 2,5 mijl afstand, en het leek erop dat de ijsbarrière misschien eindelijk voorbij was. Ik riep het naar de bemanning en zei tegen Vilém dat hij die kant op moest gaan.
Mira klom in de achtermast en keek uit naar waar het ijs ophield. Het pad naar de open zee was niet lang, maar het was volledig ondoordringbaar. Er was geen open kanaal door het ijs. Slechts af en toe konden we water zien tussen de ijsschotsen.
Uitputtende strijd met de boot als ijsbreker
Ik riep naar Vilém dat we de ijsschots als stormram zouden moeten gebruiken om de weg vrij te maken. Maar toen klom ik de mast af en stond alleen aan het roer. Ik ken dit schip beter dan wie ook en complexe manoeuvres uitvoeren is geen probleem. Ik zei tegen Láďa dat ze zich moest concentreren op een koers naar open water.
Plotseling kwam de mist opzetten en moesten we weten welke richting we moesten aanhouden. Ik was nog aan het overwegen of ik het reddingsvlot zou lanceren en het zou gebruiken om de ijsschotsen te duwen. Maar na overleg met Vilém heb ik dat idee laten varen. We moesten onze aanpak volledig veranderen.
Tot nu toe hadden we geprobeerd om open water te vinden en daar doorheen te varen. Maar er was geen open water. Dus moesten we het zelf creëren. Ik zei tegen de bemanning dat ze hun haken in hun handen moesten nemen en de ijsschotsen weg moesten duwen. Niemand protesteerde en de bemanning haakte aan.
Zelfs toen ik dit bevel gaf, besefte ik hoe belachelijk het was en ik moest lachen. Met een korte haak konden we het water niet eens bereiken, en het idee om tonnen ijs weg te duwen was belachelijk. Maar het was tenminste een bevel. Het is belangrijk dat de kapitein een duidelijke strategie heeft als hij naar een doel leidt :-).
Mirek op de mast dirigeert welke kant op te varen Mira gaf me vanaf de mast aanwijzingen over hoe ik moest blijven waar het drijfijs niet zo hoog en dicht was. Tomáš en Kos hielden de boeg in de gaten en Láďa en Vilém de achtersteven. Iedereen probeerde foto's te maken en Roman maakte wat video-opnamen. Láďa bleef voorzichtig op koers want de mist werd weer dicht en het einde van de barrière was in zicht.
Ik manoeuvreerde de boot zo dat de boeg langzaam in de ijsschotsen voor ons dreef. Zodra de boeg zich in de ijsschots ingroef, gaf ik geleidelijk gas en de boeg gleed iets uit, waardoor hij een beetje op de ijsschots kwam te liggen die zich langzaam verplaatste. Met het roer slaagde ik erin de rotatie en de beweging van het ijs gedeeltelijk te corrigeren, zodat we het ijs als een stormram voor ons uit schoven.
De kleinere ijsschotsen duwden we weg en de grotere duwden we tegen. Op deze manier slaagden we erin om korte geulen in het ijs te maken, waar we met ingewikkelde manoeuvres doorheen voeren. De wind stak wat op en bij het manoeuvreren duwde hij ons langzaam zijwaarts tegen de ijsschotsen. Opnieuw was de enige manier om te manoeuvreren de boeg tegen de ijsschotsen te duwen en voorwaarts te versnellen, waarbij de achtersteven in positie werd gebracht.
We kwamen langzaam vooruit. De hele bemanning werkte perfect als een team. Hoewel het verre van duidelijk was dat we dit avontuur ongeschonden zouden doorkomen, dacht niemand erover na en deed gewoon zijn werk. En al onze beschermengelen deden het ook geweldig.
We waren ongeveer 2,5 mijl van de zee toen we het einde van de ijsbarrière zagen. Langzaam, heel langzaam begon het af te nemen. Het kostte ons bijna 3 uur om deze afstand af te leggen. We hebben er veel brandstof voor moeten verbranden en honderden en honderden tonnen ijs moeten duwen.
Kunnen we loskomen uit de ijzige omhelzing?
De SEALORD bewees zichzelf bovenmate waardig, en haar stalen romp was iets waar we op konden vertrouwen. Aan de mast bepaalde Mira duidelijk onze koers, zijn kalme stem hielp om de hele bemanning kalm te houden, en we baanden ons langzaam een weg naar het einde van de ijsbarrière die er extreem verdicht uitzag.
We zouden daar nooit vrijwillig op af zijn gegaan. Eindelijk duwden we ons van de laatste grote ijsschots af en de geulen lieten ons los op open zee. De gezichten van de bemanning toonden oprechte opluchting. We hadden willen ervaren hoe het er in het drijfijs uitzag, maar dit was niet wat iemand van ons zich had voorgesteld.
Ik vroeg Vilém hoe ze op Antarctica met een dergelijke situatie waren omgegaan, en hij zei dat hij tijdens zijn vijf Antarctica-reizen nog niet één keer in zulk drijfijs was terechtgekomen. Maar hij bevestigde wel dat er geen andere manier was waarop we verder hadden kunnen gaan. Op sommige plaatsen was de zeedekking 70 tot 90% geweest, en volgens de Arctic Pilot is dat ondoordringbaar ijs.
Nadat we uit de ijzige omhelzing waren ontsnapt, trokken we ons enkele mijlen terug van de rand van het ijs en zetten koers naar IJsland. De mist trok op en we keken naar de gloed van het ijs aan de horizon. Bij goed zicht reflecteert dit drijfijs het licht en straalt het als een verlichte stad in de verte.
Het was een prachtig gezicht om te zien hoe de terugtrekkende ijsbarrière ons uit zijn greep bevrijdde.
Auteur: Zindulka Jiří
Bijzonderheden van de expeditie
Boot:
- SEALORD stalen tweemast zeilboot gebouwd voor de veeleisende omstandigheden van de Noordse zeeën. Het is een ketch met een lengte van 18 m, een breedte van 4 m en een diepgang van 2 m. Hij weegt 27 ton en hij wordt aangedreven door 110m2 zeilen en een Mercedes-motor van 130 pk. In totaal is ze geschikt voor 8 + 2 personen.
Zeilen:
- Grootzeil, achterlijk bezaanzeil, 2 voorlijk rolgenua's, 1 reefgenua, 110 m² gennaker, 2 fokken, stormfok.
Route (dit gedeelte van de reis):
- IJsland Akureyri, Hrisey Island, Grimsey Island, Jan Mayen Island ver voorbij de poolcirkel, er is slechts één poolstation met 18 leden, ijskap bij Groenland, IJsland Westfjords Isafjordur
Lengte van de reis:
- 1400 NM
Vaar data:
- 30/05 tot 20/06/2010
Ons aanbod van boten in warmere bestemmingen:
Neem contact met ons op om de beste boot voor uw reis te vinden
