Volgens het bijgeloof op zee brachten vrouwen ongeluk aan boord en kon hun aanwezigheid alleen al ongeluk brengen. Zeelieden geloofden dat de aanwezigheid van vrouwen op een schip de goden kwaad zou maken en hevige stormen en golven zou veroorzaken. Volgens meer prozaïsche opvattingen werden vrouwen eenvoudigweg gevreesd als een afleiding voor de zeelieden die zou kunnen leiden tot tweedracht en gewelddaden. Toch zijn er, zelfs vanaf de oudheid, altijd dappere vrouwen geweest die de zee op gingen - of dat nu was om in hun levensonderhoud te voorzien, hun land te beschermen, voor de liefde of voor wraak. Laat u inspireren door hun verhalen.
Tot in de 20e eeuw was het beroep van zeevarende officieel verboden voor vrouwen en deelname aan de exploitatie van koopvaardijschepen was alleen mogelijk via familiebanden. Sommige moedige vrouwen vermomden zich dan ook als man om aan boord te komen, maar hun carrière was vaak van korte duur. Zelfs onder piraten waren vrouwen niet welkom. Maar dit weerhield sommigen er niet van om toch vermomd onder piratenvlag te varen, zelfs met gevaar voor eigen leven. Om te overleven moesten zij alle vaardigheden van het zeemanschap onder de knie krijgen en wennen aan het harde leven aan boord van een piratenschip. En velen die overleefden, drukten hun stempel op de maritieme geschiedenis.
Geleidelijk aan begonnen vrouwen zich meer te doen gelden op zee - als vrouwen van kapiteins (zeker niet alleen als decoratie), anderen als vuurtorenwachters, en uiteindelijk kregen zij toegang tot marinescholen.
Reizende pioniers: van Vikingen tot Piraten
1. Lagertha
Lagertha, © Morris Meredith Williams
Lagertha, een Viking schildknaap, regeerde in de 9e eeuw AD in wat nu Noorwegen is, en was volgens de kroniek Gesta Danorum
de eerste vrouw van Ragnar Lothbrok, koning der Vikingen. Hoewel Ragnar later met Thora trouwde, riep hij de hulp in van Lagertha toen hij later in zijn leven moeilijkheden ondervond. Door 120 schepen aan te bieden aan de man "die haar in de steek had gelaten", speelde zij een beslissende rol in de strijd: Lagertha, die "een ontembare geest had, hoewel tenger van gestalte", verraste de vijand van achteren, veroorzaakte paniek en hielp Ragnar aan de overwinning.2. Jeanne de Clisson (1300-1359)
Deze Franse edelvrouw, ook bekend als de Leeuwin van Bretagne, werd piraat om haar echtgenoot te wreken, die door de Franse koning was terechtgesteld wegens vermeend verraad. Zij verkocht haar bezittingen en kocht drie oorlogsschepen (zwart geschilderd en met rode zeilen), waarmee zij Franse koopvaardijschepen in het Kanaal aanviel, waarbij zij altijd een getuige van het gekaapte schip in leven liet om een boodschap aan de koning over te brengen. Later trouwde Jeanne de Clisson met Walter Bentley, een militair vertegenwoordiger van koning Edward III van Groot-Brittannië. Na 1357, toen beide naties uitgeput waren en de oorlog tot een einde was gekomen, kregen Jeanne en Walter als compensatie de baronie van La Roche-Moisan.
3. Sayyida al Hurra (1485-1561)
Sayyida al Hurra, wat betekent "edele dame die vrij en onafhankelijk is", was de koningin van Tetouan in het noorden van Marokko, bekend om haar piratenactiviteiten tegen Spanje en Portugal. Geboren in een vooraanstaande moslimfamilie van Andalusische edelen, werd zij gedwongen naar Marokko te vluchten na de verovering van Granada door Ferdinand en Isabella van Castilië. Al-Hurra beschouwde dit als een onvergeeflijke vernedering en sloot een verbond met Oruç Reis, de gouverneur van Algiers en zeerover, in het Westen bekend als Barbarossa. Terwijl Barbarossa de oostelijke zee beheerste, heerste Al-Hurra over de Middellandse Zee.
4. Lady Mary Killigrew
Het lot van Mary Wolverston (vóór 1525) of Lady Killigrew (na 1587) werd bepaald door haar omgeving - zij was de dochter van Lord Wolverston, een voormalig piraat, en trouwde met Sir Killigrew, ook een piraat, die later werd benoemd tot vice-admiraal door koningin Elizabeth I. Mary, die de piratenactiviteiten van haar echtgenoot ondersteunde, was een taaie en gewetenloze handelaar die schatten verborg in Arwenack Castle, deals sloot met smokkelaars en schepen overviel. Na een overval op de Maria van San Sebastian
werd de bijna 60-jarige Lady Killigrew ter dood veroordeeld, maar uiteindelijk kreeg zij gratie van de koningin.Geïnspireerd door deze verhalen van moedige vrouwen? Wat dacht je van een zeilcursus?
5. Grace O'Malley (1530-1603)
Grace O'Malley was een voortreffelijke Ierse leider die haar gebieden met succes verdedigde tegen zowel de Engelse regering als vijandige Ierse clans. Hoewel ze een broer had, was zij het die na de dood van haar vader, de heerser van Umalla, de leiding overnam en op zee ging om het gebied te verdedigen (ze beviel zelfs van haar eerste kind aan boord van een schip). Toen de Engelsen Ierland begonnen te bezetten, versterkte O'Malley de kust en bood ze steun aan de Ierse rebellen. In september 1594 onderhandelde ze in het kasteel van Greenwich in het Latijn over een wapenstilstand met koningin Elizabeth I (Grace O'Malley, die weigerde voor de koningin te buigen omdat ze haar niet erkende als koningin van Ierland, sprak geen Engels, Elizabeth I sprak geen Iers).
6. & 7. Mary Read (1685-1721) & Anne Bonny
Mary Read en Anne Bonny waren twee piraten die bekend stonden om hun meedogenloosheid. Read werd geboren als weduwe van een zeekapitein die op zee was omgekomen. Toen Read's oudere broer stierf, begon Mary's moeder haar als jongen aan te kleden, om geldelijke steun van haar schoonfamilie te blijven krijgen. Mary vond het zo leuk om als jongen op te groeien, dat ze als man in dienst trad bij het Britse leger. Later trouwde ze echter met een Vlaamse soldaat, aan wie ze alles bekende, maar na zijn dood was ze straatarm. Dus werd zij opnieuw, in een mannenvermomming, gerekruteerd op een schip dat op weg was naar de Caraïben. Nadat piraten kapitein Jack Rackham in een hinderlaag hadden gelokt, sloot Mary zich bij hen aan en werd verliefd op een van hen, die een andere vermomde vrouw bleek te zijn, Anne Bony. Samen met Jack Rackham, zo wil de legende, vormden zij een driehoeksverhouding, maar in 1720 werden zij allen gevangen genomen. Hoewel Mary en Anne erin slaagden hun ophanging uit te stellen door te beweren dat ze zwanger waren, werd Mary in de gevangenis ziek door koorts en stierf. Anne's rijke vader betaalde haar borgtocht en zij veranderde haar naam, trouwde later en kreeg acht kinderen.
8. Jeanne Baret (1740-1807)
Deze Franse botanicus was de eerste vrouw die de wereld rondreisde. Haar minnaar en bekend botanicus, Philibert Commerson, was uitgekozen om deel uit te maken van de rond-de-wereld-expeditie van de Franse ontdekkingsreiziger Louis Antoine de Bougainville. Om hem te vergezellen als zijn assistent, bedachten ze een plan om haar te vermommen als man. Helaas werd haar identiteit tijdens de reis ontdekt en bleven zij en Commerson uiteindelijk in Mauritius achter. Later keerde ze terug naar Frankrijk.
9. Zheng Yi Sao (1775-1844)
De meest succesvolle vrouwelijke piraat uit de geschiedenis, ook bekend als Ching Shih, werd geboren in nederige omstandigheden. Op 26-jarige leeftijd trouwde ze met Zheng Yi, commandant van de Vloot van de Rode Vlag. Na de dood van haar echtgenoot beheerste de 32-jarige Ching Shih de grootste piratenvloot uit de geschiedenis: een leger van 1.200 man (met een bemanning van 70.000) dat de Zuid-Chinese Zee beheerste. Berucht om haar strenge straffen voor ongehoorzaamheid, voerde zij strenge regels in dat vrouwen van overvallen dorpen niets mocht worden aangedaan, en stelde verkrachting strafbaar met de dood. Nadat ze gratie had gekregen van de Chinese keizer, hertrouwde Ching Shih en runde een gokhuis.
10. Anne Jane Thornton (1817-1877)
Op 15-jarige leeftijd was Anne, afkomstig uit Donegal in Ierland, verliefd geworden op kapitein Alexander Burke, maar was gebroken door zijn besluit om naar New York te reizen. Vermomd als jongen stak ze zelf de oceaan over, om bij aankomst te horen dat haar geliefde was overleden. Opnieuw vermomd, in een poging om terug te keren naar Londen, werkte ze als kok op schepen. Uiteindelijk slaagde zij hierin (als Jim Thornton of Donegal), maar niet voordat haar identiteit was ontdekt. Door berichten in de krant werd haar verhaal een sensatie in Londen en ondanks het feit dat haar grote sommen geld werden aangeboden om op het toneel op te treden, weigerde ze. Met de hulp van de burgemeester van Londen keerde ze terug naar haar geboortedorp Donegal en schreef ze een boek over haar avonturen.
11. Mary Lacy (1740-1801)
Geen enkele geschiedenis van de zeevaart kan voorbijgaan aan Mary Lacy - een Britse matroos, scheepstimmerman en memoireschrijfster die de eerste vrouw was die slaagde voor een examen en een pensioen ontving van de Britse Admiraliteit. Geboren in Kent, was zij een wild kind en meer dan een handvol voor haar moeder - daarom liep zij op 19-jarige leeftijd van huis weg vermomd als jongen en ging aan boord van het schip Sandwich, waar zij de naam William Chandler aannam. Omdat de marine op dat moment in de Zevenjarige Oorlog was verwikkeld, stelden ze niet veel vragen. Aan boord kreeg Mary een reeks ontberingen te verduren, van vuistgevechten tot een aanval van reumatische koorts die zo verergerde dat ze in 1760 in het ziekenhuis belandde. Na haar herstel werd ze ingedeeld op de Royal Sovereign
, waar ze bleef tot het einde van de oorlog in 1763. Na haar ontslag uit de marine kreeg ze een baan als scheepsarbeidster in de scheepswerf van Chatham. Door hard te werken en ondanks het feit dat ze bijna ontdekt werd, slaagde ze voor haar examens en werd ze in 1770 scheepstimmerman. In 1771 werd ze echter door reuma gedwongen haar werk te staken en diende ze bij de Admiraliteit een aanvraag in voor een pensioen onder haar echte naam Mary Lacy. Haar pensioen werd toegekend.Wie zat er nog meer op de golven?
12. Grace Darling
In 1838 werd het Britse stoomschip Forfarshire bij de Farne-eilanden door een storm getroffen, waardoor het op een rots stootte. Vuurtorenwachter William Darling en zijn 23-jarige dochter Grace maakten twee hachelijke tochten naar de rotsen en konden negen overlevenden redden (helaas kwamen 43 passagiers om). Voor haar inspanningen ontving Grace een zilveren medaille voor dapperheid en verschillende geldelijke beloningen, waaronder een van Koningin Victoria zelf. Helaas kon ze niet lang van haar roem genieten, ze stierf slechts vier jaar later.
13. Mary Patten
In 1856 vertrok de Neptune's Car van New York naar San Francisco onder het bevel van kapitein Joshua Patten, die vergezeld werd door zijn 19-jarige, toen zwangere vrouw Mary. Tijdens de reis was kapitein Patten gedwongen de eerste stuurman van zijn taken te ontheffen, wegens gebrek aan vertrouwen, en nam hij dus zelf de rol op zich. Tijdens het zeilen rond Kaap Hoorn werd kapitein Patten echter ziek en verloor hij zijn gezichtsvermogen en gehoor. Mary, die al verschillende reizen had gemaakt, nam de rol van kapitein op zich terwijl ze voor haar zieke man zorgde. Met de hulp van de tweede stuurman en de bemanning kwam het schip veilig aan in San Francisco. Mary's verzekeringsmaatschappij betaalde duizenden dollars voor het redden van het schip en de Patterns keerden terug naar New York, waar Mary beviel. Helaas overleed haar man kort daarna.
Vrouwelijke record-brekers in de moderne tijd
14. Krystyna Chojnowska-Liskiewicz (1936-2021 )
Krystyna Chojnowska-Liskiewicz werd de eerste vrouw die solo rond de wereld zeilde. Ze vertrok in maart 1976 van de Canarische Eilanden en keerde in april 1978 terug. In 401 dagen had ze 31.166 zeemijlen (57.719 km) afgelegd. Ze versloeg nipt de Nieuw-Zeelander Naomi James.
15. Naomi James
Terwijl Krystyna Chojnowska-Liskiewicz de eerste vrouw was die solo de wereld rondzeilde, was Naomi James (geboren in 1949) de eerste vrouw die solo rond Kaap Hoorn zeilde. Vreemd genoeg kon ze pas zwemmen toen ze 23 was - ze had eerst als kapster gewerkt voordat ze aan boord ging van een groot oceaanstomer op weg naar Europa. Nadat zij en haar echtgenoot Rob James de 2000 mijl lange Round Britain Race hadden gewonnen, beëindigde zij haar loopbaan als zeiler in 1982.
16. Nancy Wagner
Nancy Wagner komt uit een familie van zeevarenden, maar ze had nooit gedacht dat ze haar brood op zee zou verdienen - toen ze opgroeide, waren er gewoon geen vrouwen in dat soort posities. Toen ze opgroeide, waren vrouwen gewoon niet in die posities. Oorspronkelijk studeerde ze communicatie, maar ze zag een advertentie in de media dat de Amerikaanse federale marineacademie in Kings Point, New York, zich openstelde voor vrouwelijke kandidaten. Als een van de eerste vrouwen die in 1974 tot de school werden toegelaten, werd zij de eerste vrouwelijke scheepspiloot in de Verenigde Staten, een echte pionier. Zij diende als adviseur voor de kapiteins van grote vrachtschepen en tankers die de baai van San Francisco in- en uitvoeren - een loods moet de plaatselijke getijden, stromingen, wind, weer... kennen. Hoewel aanvankelijk een uitdaging, slaagde zij erin het respect en vertrouwen van anderen te verdienen.
17. Jessica Rose Watson
In 2010 en op slechts 16-jarige leeftijd werd Jessica de jongste persoon in de geschiedenis die een ononderbroken solozeilreis rond de wereld maakte. Hoewel haar record niet werd erkend door de World Speed Sailing Record Council (WSSRC) omdat ze niet de minimaal vereiste afstand had afgelegd, verdient haar prestatie toch het grootste respect.
Zin om de open zee op te gaan? Kijk dan eens naar ons aanbod van boten.